ONUK-BG; 2007 yılından buyana sonar dom tasarımı, üretimi ve ilgili teknolojilerin geliştirilmesi konularına insan kaynağı ve donanım yatırımları yapmaktadır. Yapılan bu kayda değer yatırımlar sayesinde geliştirilen ve üretilen sonar domları, yüksek frekanslı uygulamalar da dahil olmak üzere, geniş bir çalışma frekans bandında performans göstermektedirler. Geliştirilen ve üretilen ONUK-BG sonar domları, T.C. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı MILGEM Korvetleri ve Engin Sınıfı Mayın Avlama Gemileri’nde başarı ile hizmet vermektedir.
ONUK-BG sonar domu tasarımı ve üretimi konusunda sahip olduğu teknolojik alt yapı ve bilgi birikimiyle dünya donanmalarının ihtiyaçlarını karşılamak hedefindedir.

SONAR NEDİR?
Sonar; transdüser (alıcı ve verici özellikte) sensör grubu, sürücü elektronik birimleri ve çeşitli kullanıcı arayüzlerinden oluşan bir elektromekanik aygıttır. Basitçe, sürücü elektronik birimlerden transdüsere iletilen elektriksel vuruş (impulse) yine transdüser marifetiyle ses dalgasına dönüştürülür. Bu aşamada elektrik enerjisi bir çeşit mekanik enerji olan akustik enerjiye dönüşür. Oluşan ses dalgası suya iletilir. Bu ses dalgası su altında bulunan herhangi bir cisme çarptığında bir kısım enerji bu cisim üzerinden kaynağa geri yansır. Kaynağa yansıyan bu enerji transdüser vasıtasıyla tekrar elektriksel sinyale dönüştürülür. Bu sinyal, sürücü elektronik birimlerin bir parçası olan amplifikatör yardımıyla yükseltilerek kullanıcı arayüzüne iletilir. Bu sayede kullanıcı sualtında bulunan cisim ve bu cismin plaforma göre konumu hakkında bilgi edinir. Modern sonarlar, su altında bulunan mayın vb. tehditlere karşı tedbir geliştirmek veya sualtında bulunan diğer cisimlerin konumlarının belirlenmesi, sınıflandırılması, sualtı topografisinin çıkarılması, seyir ve sualtı iletişiminin sağlaması gibi maksatlar için kullanılırlar.

SONAR DOMU NEDİR?
Sonar domu; üzerinde monteli olduğu deniz platformuna ait, sualtında bulunan ve nispeten narin ve hassas yapıda olan, sonar sensör gruplarını denizden kaynaklanan her türlü mekanik yüklemelere (platformun dövünmesi, sualtında bulunan cisimlere çarpma durumu vb. haller neticesinde oluşan ağır mekanik yüklemeler), deniz suyunun korozif etkilerine ve çoğu uygulamalarda karşılaşılan platformun kendisinden ve su içindeki hareketinden kaynaklanan istenmeyen sualtı gürültülerinin sebep olduğu performans kaybına karşı koruyan mukavim, çoğu uygulamada hidrodinamik geometride ve akustik geçirgenliğe sahip bir sualtı yapısıdır. Sonar sensör grupları ve sonar dom birlikte sonar sisteminin sensör kısmını meydana getirirler.

SONAR DOMU TASARIMI
Sonar domun tasarımı, sonar akustik performansı ve mekanik mukavemet arasındaki bir optimizasyon problemidir. Bu problemin ana parametreleri; sonarın çalışma frekansı, çıkış gücü, uygulamaya özgü mukavemet isterleri, dom geometrisi, sonar sensör gruplarının yapısı ve dom içindeki yerleşimleri, dış kaynaklı gürültüler (platform, platformun su içindeki hareketi, ortam gürültüsü kaynaklı vb.), dom içinde istenmeyen akustik yansımalar, malzeme seçimi, mukavim yapının tasarımı ve üretim teknolojisi gibi çok çeşitli, çok yönlü ve bağantılı unsurlardır. Bu parametrelerin çokluğu ve karmaşık ilişkileri özellikle yüksek çalışma frekanslarına sahip sonar uygulamalarında (mayın avlama sonar sistemlerinde olduğu gibi) kullanılan sonar domların tasarım ve üretiminde büyük teknik ve mühendislik güçlükleri beraberinde getirmektedir. Bu sebeple sonar domu tasarımı ve üretimi çok yönlü bilgi birikimi ve tecrübe gerektirmektedir.

NEDEN FTP KOMPOZİT SONAR DOMU?
Konvansiyonel sonar domu inşa malzemeleri çelik ve benzeri metal malzemeler veya takviye edilmiş kauçuk lastik malzemelerdir. Ancak günümüzde ileri teknoloji Fiber Takviyeli Polimer (FTP) Kompozit malzemeler, metal ve kauçuk lastik malzemelere kıyasla sahip oldukları üstün özellikleri nedeniyle, tercih edilen sonar domu inşa malzemeleri haline gelmiştir.

Metal Sonar Domları:
1. Mekanik mukavemetleri yüksektir, ancak karakteristik empedansları, deniz suyunun karakteristik empedansından oldukça farklıdır. Bu sebeple akustik performansları kötüdür.
2. Kullanım ömürleri içerisinde, dövünmeden kaynaklı yüklemeler nedeniyle, kalıcı şekil değiştirmelere maruz kalırlar. Bu durum, sonar domu çevresindeki hidrodinamik akışı etkilediğinden, istenmeyen ilave gürültüye neden olmakta ve sonarın toplam verimini azaltmaktadır.
3. Korozyon dirençleri oldukça düşüktür.
4. Korozyondan korumak maksadıyla sıklıkla bakım gerektirdiklerinden, bakım-tutum maliyetleri yüksektir.

Kauçuk Lastik Sonar Domları:
1. Karakteristik empedansları deniz suyuna yakın olduğundan, akustik performanları oldukça yüksektir.
2. Mekanik mukavetleri düşüktür. Takviye edilmeleri ve basınçlandırılmaları gereklidir.
3. Özel ve yüksek maliyetli üretim yatırımı gerektirirler. Bu durum, gemiye özel çözümlerde hem tekrar eden maliyetleri hem de özellikle tekrar etmeyen maliyetleri arttırmaktadır.
4. Genellikle onarım imkânları yoktur. Bu durum, bakım ve idame zorluklarına neden olmaktadır.
5. Kullanım ömürleri, kauçuk lastik malzeme zaman içinde özelliklerini yitirdiğinden, sınırlıdır.

FTP Kompozit Sonar Domları:
1. FTP kompozit sonar domların karakteristik empedansları deniz suyuna yakın olduğundan, uygun özelliklerde tasarlandıklarında ve üretildiklerinde akustik performanları oldukça yüksektir.
2. Özgül mukavemetleri (mukavemet/ağırlık oranı) yüksektir. Uygulama sınırı yoktur. Her mukavemet isteri için, düşük ağırlıkta tasarlanıp üretilebilirler. Özgül mukavemetleri çelikten yüksektir.
3. Uzun süreli ve tekrar eden nitelikte olan yükleme koşullarında bile plastik şekil değiştirme göstermediklerinden, geometrileri çalışma ömürleri boyunca kararlıdır.
4. Yorulma ve darbe dirençleri yüksektir.
5. Yapı kaynaklı ilave gürültü ve titreşim seviyeleri düşüktür.
6. Yüzeyleri oldukça pürüzsüz olacak şekilde üretilebilirler. Bu durum, deniz suyu akışını kolaylaştırdığından, gürültü seviyelerini düşürür.
7. Korozyon dirençleri yüksektir.
8. Sıklıkla bakım gerektirmediklerinden, operasyonel maliyetleri düşüktür.
9. Kullanım ömürleri uzundur.
10.Onarım imkânı verirler. Hasarın büyüklüğüne ve niteliğine bağlı olarak yerinde onarımları dahi mümkündür.